Categorie archieven: TECHNIEK

VOCAL RECORDING PT2

In PT 1 heb ik het gehad over het gebruik van podiummicrofoons voor studio opnames. Robbert Kok alias Robbe K vertelde me ooit dat hij voor het krijgen van een interessante grunt-sound vaak kiest voor een microfoon die een beetje ‘verrot’ klinkt! Ook heb ik eens iemands idee toegepast om met een stereo setup te werken, waarbij de zanger zelf zijn plaats in het stereobeeld kon bepalen door dichter bij de linker- of rechtermicrofoon te zingen…….alles is mogelijk als je maar creatief denkt!

Heeft Jaz Coleman (Killing Joke) wel een microfoon nodig?
Heeft Jaz Coleman (Killing Joke) wel een microfoon nodig?

Wat zingen in de studio lastig maakt is dat je jezelf terughoort over een hoofdtelefoon. Die zijn er in veel kwaliteitsnivo’s en er is ook nog zoiets als persoonlijke smaak: diep en vol of helder en direct….je kunt er alle kanten mee op. De meeste hoofdtelefoons zijn “gesloten”, dwz dat de oorschelpen geen geluid van buiten doorlaten. Dat lijkt prettig, maar heeft een psycho-akoestische bijwerking; door de druk in de schelp kan het lijken of de toon iets hoger is dan in werkelijkheid. Niet iedereen is daar gevoelig voor, maar als je dat wel bent wordt het heel lastig om zuiver te zingen! Dat is de reden dat veel zangers en zangeressen een schelp van hun hoofd afhalen en zichzelf akoestisch horen zingen, terwijl de muziek in de andere schelp klinkt.

Er zijn ook “open” hoofdtelefoons, waarbij nog wel geluid van buitenaf bij het oor kan komen en er geen drukopbouw is binnen de oorschelp. Dat zingt voor veel mensen een stuk natuurlijker. Wanneer je zo opneemt is het belangrijk de overspraak uit de hoofdtelefoon goed te checken. Bij flinke compressie kun je nog wel eens vieze bijgeluiden krijgen, vooral in de hogere frequenties! Wees daarom selectief met wat je aan instrumenten in de foldbackmix zet, alleen het hoognodige.

Om de klank van de ruimte minimaal te houden is een reflexion filter, zoals we dat van SE kennen een goed stukje gereedschap. Aan de achterkant van de mic creeer je zo een dode ruimte, en je staat er van te kijken hoeveel geluid een condensatormic met nierkarakteristiek nog oppakt aan de achterkant! Je kunt ook, zoals bij een sessie met My Own Army zanger Herman de Kok deed, van een bureautafel, campingmatrassen en slaapzakken een geimproviseerd zanghok bouwen natuurlijk!

 

Een derde monitoroptie is het gebruik van twee kleine speakers i.p.v. een hoofdtelefoon. Er s een truc om ook daarbij de overspraak minimaal te houden. Zet de speakers op exact dezelfde afstand van de microfoon en zet ze met elkaar in tegenfase. Op het punt waar de assen van de speakers elkaar kruisen zul je uitdoving krijgen, dat is het punt waar de microfoon hoort te staan. De zanger staat verder van dat punt af en heeft dus geen (of veel minder) last van uitdoving. Op de speakers zet je alleen de begeleiding, maar ook weer zo minimaal mogelijk, want er klinkt altijd nog iets door in de microfoon. Dit werkt het best met breedband luidsprekers zoals Auratones, en kijk ook hier weer uit met de hoge frequenties: die doven minder goed uit dan de lage! Overigens zal een Reflexion Filter hier niet gaan werken….

Ik heb vaak meegemaakt dat een zanger(es) op de zangplek een eigen sfeer maakte met behulp van theelichtjes, geurkaarsen, drank en rookwaren etc. Altijd een goed idee! Ook zanger-gitaristen die met hun gitaar om de nek zongen omdat ze zich anders niet compleet voelden en zelfs een zangeres die iets met een fietsband (ipv een elastiekje om de pols) deed als reminder voor het tijdig ademhalen: alles kan en mag voor een goede performance! Om nog maar te zwijgen van een sessie die mijn collega Bram Dewachter in de Excess Studio’s deed met een hardrockzanger. Vijf nummers op een dag zingen valt niet mee, zeker als na het vierde je stem aan gort is! Iemand in de band had echter gelezen dat olijfolie je stembanden weer soepeler zou maken! Na een halve fles van het spul gleed nummer vijf dan ook moeiteloos uit zijn keel, maar de volgende dag hebben we hem niet in de studio gezien……..

 

Vragen, opmerkingen of suggesties? Laat het weten via Facebook of het contactformulier!!

 

 

VOCAL RECORDING PT 1

 

Een van de moeilijkste studioklussen vind ik het opnemen van zang. Los van de technische kant is er altijd een gevoelsmatig aspect dat anders is dan bij instrumentopnames. Een zangeres of zanger uit zich directer dan iemand die een gitaar, keyboard of drumstel voor zich laat spreken: er zitten immers geen vingers, snaren, toetsen of drumstokken tussen hersens en klank! Daarom moet je als studiotechnicus de technische kant zo onopvallend mogelijk maken. Wat een vocalist op de hoofdtelefoon hoort moet hem/haar in staat stellen optimaal te presteren, dus wat extra tijd om een goede foldbackmix te maken is belangrijk. Aan de andere kant wil je niet 3 takes doen voordat alles in balans is en iemand zijn beste performance al heeft gegeven voordat de bruikbare versies worden vastgelegd. Een aparte sessie om de juiste afstelling en microfoonkeuze te bepalen is daarom wel zo handig.

 

Hoe beter je spullen zijn, des te groter is de kans dat je snel een goede sound vindt. Er zijn immers een aantal klasieke microfoons die meestal goed werken, denk aan de Neumann U87 of U47, AKG C12 of 414 in combinatie met een preamp die veel headroom heeft om grote volumeschommelingen op te vangen zonder vervorming. Compressie bij de opnames vind ik daarbij onontbeerlijk: de dynamische output van grootmembraam condensatormicrofoons is, zeker bij close miking, veel groter dan je meestal in de muziek kunt gebruiken. Een beetje alsof je met je rechteroor vlak voor iemands mond staat terwijl er links op tien meter afstand een band speelt….. Bovendien is zang met een gecontroleerde dynamiek veel prettiger op de hoofdtelefoonmix van de performer. En met een analoog gecontroleerde dynamiek je workstation binnenkomen geeft minder stress over je opnamelevels: je kunt wat harder en je kunt ‘overs’ vermijden! Vaak krijg ik vragen over compressie bij opname: welke compressieverhouding gebruik je, hoe snel zet je de attack etc. Voor zangopnames zou ik altijd voor een milde afstelling gaan, attack niet te snel (20-30 msec) en een lage ratio (maximaal 4:1). Je kunt ook je 2e compressiekanaal (de meeste compressors hebben immers 2 kanalen) in je afluisterlus zetten. Op die manier heb je een geluid dat lekker luistert in de mix en op de hoofdtelefoon zonder dat je meteen te plat gaat voor je opname.

Er zijn tegenwoordig veel betaalbare grootmembraam condensators te koop, die kwalitatief behoorlijk goed zijn. Wie daarmee in de thuisstudio aan de slag gaat doet er goed aan in een zo goed mogelijke preamp en compressor te investeren. Maar ook het gebruik van de microfoon zelf biedt mogelijkheden om de klank optimaal te krijgen. Een plopschempje tegen laag frequente bijgeluiden helpt al behoorlijk (naast het laag-af filter dat op de meeste mic’s aanwezig is), maar de afstand tot de microfoon heeft daar ook invloed op: hoe verder weg hoe minder last je van “popping” hebt. Nadeel van afstand bij goedkopere microfoons is dat de klank ook dunner wordt. Daarom zijn Neumanns en AKG’s (en alle daarvan afgeleide ‘dure’ merken) zo geliefd: ze blijven ook op afstand vol en warm klinken.

NIET ZO......
NIET ZO……
MAAR ZO!
MAAR ZO!

 

 

 

 

 

 

 

Een goede truc is om de microfoon te kantelen in een hoek van 15 tot 20 graden. Op die manier glijden de ‘windstoten’ die voor plops zorgen min of meer langs het membraam en kun je toch dicht op de microfoon zingen. Ook sibilance, het overdreven sissen van ‘s’ en ‘f’ klanken wordt hier behoorlijk door verminderd., waardoor je in de mix niet zo snel met de-essers aan de slag hoeft. Een microfoonmembraam is nl recht op de as het meest gevoelig voor de hoogste frequenties. Ga je wat meer off axis zingen dan smeert de klank zich uit en komt de dynamiek op alle frequenties meer bij elkaar, en dat is precies wat je wilt.

Shure SM7b
Shure SM7b
Universal Audio LA 610 channelstrip
Universal Audio LA 610 channelstrip

Je zou bijna denken: als al die dynamiek voor zoveel problemen zorgt, waarom nemen we dan geen dynamische microfoon als de SM58 of andere handheld podium mics? En daar is inderdaad wat voor te zeggen! Als je met wat meer vervorming kunt leven en een goede mic-pre hebt om ervoor te zorgen dat de ruis minimaal blijft, dan is dat zeker het proberen waard. Een Shure SM7b wordt al veel gebruikt (o.a. voor rap) en het schijnt dat een zanger van een Ierse new-wave band meestal in de controlekamer van de studio inzingt door een SM58 met de main monitors als foldback…….en daar al een paar miljoen platen mee verkocht heeft!

Shure Beta 87a
Shure Beta 87a
AKG c535 eb
AKG c535 eb

Mijn voorkeur gaat uit naar ‘podium’ condensators als de Shure SM 87 en de AKG C535, microfoons die een gecontroleerde dynamiek weergeven, op een muzikale manier ‘vervormen’ en voor een zanger het podiumgevoel naar de studio brengen. Combineer dat met bijvoorbeeld een goede channelstrip en je zit gebakken!

Volgende keer meer over monitortechnieken voor zang!

 

Hans Pieters

The Peoples Noise

Vragen, opmerkingen, klachten of suggesties? Stuur een berichtje via de contactpagina!!